گل مژه: علت، علائم، پیشگیری و درمان

گل مژه (Stye یا Hordeolum) یک عارضه چشمی رایج است که به شکل یک برجستگی قرمز و دردناک روی لبه پلک ظاهر می‌شود. این برآمدگی شبیه به جوش بوده و در اثر عفونت غدد چربی پلک یا فولیکول مژه ایجاد می‌شود. عامل اصلی بروز این عفونت، باکتری استافیلوکوک است که به‌طور طبیعی روی پوست زندگی می‌کند اما در صورت انسداد غدد چربی یا ضعف بهداشت پلک، می‌تواند باعث عفونت شود.

آیا گل مژه خطرناک است؟

گل مژه معمولاً بی‌خطر است و بدون ایجاد مشکلات جدی، طی یک تا دو هفته بهبود می‌یابد. با این حال، در برخی موارد ممکن است به درمان‌های پزشکی نیاز باشد، به‌ویژه اگر تورم زیاد باشد، چندین بار تکرار شود، یا به سایر قسمت‌های پلک سرایت کند.

• گاهی مردم گل مژه و شالازیون را با هم اشتباه می‌گیرند، گل مژه یک عفونت فعال و دردناک است، در حالی که شالازیون یک التهاب غیرعفونی و معمولاً بدون درد است که به دلیل انسداد غدد چربی پلک ایجاد می‌شود.

انواع گل مژه

گل مژه به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:

• گل مژه خارجی
• در لبه بیرونی پلک ایجاد می‌شود.
• معمولاً ناشی از عفونت فولیکول مژه یا غدد چربی زایس (Zeiss) و مول (Moll) است.
• دردناک و قرمز بوده و ممکن است با تشکیل چرک همراه باشد.
• گل مژه داخلی
• در داخل پلک، نزدیک به کره چشم ایجاد می‌شود.
• معمولاً ناشی از عفونت غدد چربی میبومی (Meibomian) است.
• ممکن است درد بیشتری نسبت به گل مژه خارجی داشته باشد و مدت بیشتری طول بکشد تا بهبود یابد.

در حالی که گل مژه خارجی شبیه به جوش روی سطح پوست ظاهر می‌شود، گل مژه داخلی درون بافت پلک ایجاد شده و کمتر قابل مشاهده است.

علائم گل مژه

هنگامی که گل مژه شکل می‌گیرد، ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:

• درد و تورم در ناحیه پلک
• قرمزی موضعی
• وجود یک نقطه زرد یا چرکی در مرکز برآمدگی
• احساس وجود جسم خارجی در چشم
• حساسیت به نور
• آبریزش چشم
• پوسته‌پوسته شدن پلک
• در موارد شدید: تورم ممکن است کل پلک را درگیر کند و بینایی موقتاً تحت تأثیر قرار گیرد.

چه عواملی باعث ایجاد گل مژه می‌شوند؟

گل مژه زمانی رخ می‌دهد که یک غده چربی در پلک مسدود شود و باکتری‌ها در آن رشد کنند. عوامل مؤثر در ایجاد گل مژه عبارتند از:

• بلفاریت (التهاب مزمن پلک‌ها)
• عدم رعایت بهداشت پلک و چشم
• استفاده از لوازم آرایشی تاریخ گذشته یا آلوده
• پاک نکردن آرایش چشم قبل از خواب
• استفاده از لنزهای تماسی آلوده
• ضعف سیستم ایمنی بدن
• استرس و تغییرات هورمونی
• افراد مستعد: کسانی که سابقه بلفاریت، آکنه روزاسه، دیابت یا اختلالات پوستی دارند، بیشتر در معرض گل مژه قرار می‌گیرند.

چگونه از گل مژه پیشگیری کنیم؟

برای جلوگیری از بروز گل مژه، رعایت نکات زیر توصیه می‌شود:

• بهداشت دست و چشم: دست‌های خود را مرتب بشویید و از لمس چشم با دستان آلوده خودداری کنید.
• تمیز نگه داشتن پلک‌ها: پلک‌ها را روزانه با شامپو بچه رقیق‌شده یا محلول‌های مخصوص پلک تمیز کنید.
• پاک کردن آرایش چشم قبل از خواب: از لوازم آرایشی مرغوب و بدون مواد حساسیت‌زا استفاده کنید.
• عدم استفاده از لنزهای تماسی آلوده: لنزهای خود را طبق دستور شستشو دهید و تعویض کنید.
• تقویت سیستم ایمنی: رژیم غذایی سالم و کاهش استرس به کاهش خطر بروز گل مژه کمک می‌کند.

معاینه فیزیکی

معاینه شامل بررسی کامل پلک‌ها، چشم و سطح ملتحمه است.

• معاینه پلک: یک ناحیه متورم، قرمز، حساس به لمس و دارای برجستگی مشخص مشاهده می‌شود.
• وارونه کردن پلک: در صورت مشکوک بودن به گل مژه داخلی، برای بررسی سطح داخلی پلک انجام می‌شود.
• بررسی غدد لنفاوی: معمولاً غدد لنفاوی درگیر نمی‌شوند، اما در موارد شدیدتر، ممکن است متورم شوند.
• تست‌های چشمی: سنجش حدت بینایی، معاینه با اسلیت لمپ و فوندوسکوپی اتساع یافته برای رد گسترش عفونت الزامی است.

درمان گل مژه

• درمان‌های خانگی

در بیشتر موارد، گل مژه بدون نیاز به درمان پزشکی طی چند روز بهبود می‌یابد. روش‌های خانگی زیر به تسریع روند بهبود کمک می‌کنند:

• کمپرس گرم: یک حوله تمیز را گرم کنید و ۱۰ تا ۱۵ دقیقه، ۳ تا ۵ بار در روز روی پلک گذاشته و آن را ماساژ دهید. گرما باعث نرم شدن و تخلیه چرک از گل مژه می‌شود.
• شستشوی پلک با محلول‌های ضدعفونی‌کننده: از شامپو بچه و یا شامپوهای مخصوص برای تمیز کردن پلک استفاده کنید.
• از آرایش و لنز تماسی اجتناب کنید: آرایش می‌تواند عفونت را گسترش دهد، پس تا بهبودی کامل از آن پرهیز کنید.
• درمان دارویی
• آنتی‌بیوتیک‌های موضعی: پماد اریترومایسین یا تتراسایکلین برای کاهش عفونت استفاده می‌شوند.
• در صورت شدید بودن عفونت، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک خوراکی نیز تجویز کند.
• قطره‌های ضدالتهاب و استروئیدی: برای کاهش التهاب و جلوگیری از پیشرفت گل مژه استفاده می‌شوند.
• در موارد مقاوم یا تبدیل شدن به شالازیون، تزریق تریامسینولون داخل ضایعه ممکن است کمک‌کننده باشد، اما عوارضی مانند تغییر رنگ پوست، نکروز، آتروفی، کاهش بینایی ناشی از آمبولی و نیاز به جراحی را به همراه دارد.
• جراحی تخلیه گل مژه
• در صورتی که گل مژه بسیار بزرگ باشد، چندین هفته باقی بماند یا بر بینایی تأثیر بگذارد، پزشک ممکن است تخلیه جراحی انجام دهد. این روش تحت بی‌حسی موضعی انجام شده و معمولاً بدون درد و بدون جای زخم خارجی است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر هر یک از شرایط زیر را تجربه کردید، به چشم‌پزشک مراجعه کنید:

• اگر گل مژه بیش از یک هفته باقی بماند یا بدتر شود.
• اگر تورم شدید باشد و کل پلک را درگیر کند.
• اگر چندین بار گل مژه تکرار شود.
• اگر بینایی شما تحت تأثیر قرار بگیرد.

فراموش نکنید که:

• گل مژه مسری نیست، اما در اثر عفونت باکتریایی ایجاد می‌شود؛ پس رعایت بهداشت پلک اهمیت زیادی دارد.
• با کمپرس گرم و صبر، بیشتر گل مژه‌ها بدون دارو بهبود می‌یابند.
• از فشار دادن یا ترکاندن گل مژه خودداری کنید؛ این کار می‌تواند عفونت را گسترش دهد.
• اگر گل مژه بیش از یک هفته طول کشید یا بزرگ شد، حتماً به چشم‌پزشک مراجعه کنید.
• پاک کردن آرایش چشم قبل از خواب و شست‌وشوی مرتب دست‌ها، بهترین روش پیشگیری است.
• در صورت تکرار مداوم گل مژه، ممکن است مشکلی زمینه‌ای مثل بلفاریت یا خشکی چشم وجود داشته باشد که نیاز به درمان دارد.
• از لوازم آرایشی تاریخ گذشته یا مشترک استفاده نکنید و ابزار آرایشی خود را تمیز یا تعویض کنید.
• در طول دوره گل مژه از لنز تماسی استفاده نکنید تا از تحریک بیشتر چشم جلوگیری شود.
• تقویت سیستم ایمنی بدن با تغذیه سالم و مدیریت استرس نقش مهمی در پیشگیری از گل مژه دارد.

تفاوت بین گل مژه و شالازیون

گل مژه و شالازیون دو عارضه مشابه هستند، اما تفاوت‌های مهمی دارند:

🔹 تشخیص صحیح این دو عارضه اهمیت زیادی دارد، زیرا درمان آن‌ها متفاوت است.

https://www.aao.org/eye-health/diseases/what-are-chalazia-styes

https://eyewiki.org/Stye